Geçtiğimiz hafta, yetmiş iki parlamenter, Libya Milli Genel Kongresi’ne sunduğu dilekçeyle, Ali Zeydan hükümeti hakkında güvenoyu yoklaması yapılması yönünde istekte bulundu. Yine aynı hafta içinde, Libya Müslüman Kardeşler Örgütü’nün siyasi uzantısı Adalet ve İnşa Partisi, ortağı olduğu Ali Zeydan hükümetinden başarısız olduğu gerekçesiyle beş bakanını çektiğini duyurdu.
Yetmiş iki parlamenterin imzasıyla sunulan dilekçe sonucu yapılan güvenoyu yoklamasında 194 kişiden oluşan Libya Parlamentosunda 92 kişi istifa istedi. Bunun üzerine Ali Zeydan, “parlamentonun çoğu benim arkamdadır” diyerek yaptığı açıklama ile istifa etmeyeceğini belirtti. Adalet ve İnşa Partisi’nin bakanlarını çekmesine ise yeni bakanlar atayarak cevap verdi.
14 Kasım 2012 tarihinde Libya Parlamentosundan güvenoyunu alarak göreve gelen Ali Zeydan, uzun yıllar Avrupa’da insan hakları savunuculuğu yapmış bir avukat olarak Kaddafi karşıtı Libya muhalefeti ve batılılar tarafından tanınan bir isimdi. Parlamentoda güvenoyu alması İslami eğilimli Mustafa Ebu Şagur’un iki aya yakın süren hükümet kurma çalışmalarının parlamentodaki siyasi gruplar arasında yaşanan anlaşmazlık sonucu başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından geldi. En büyük desteği Ulusal Güçler İttifakı lideri liberal eğilimli Mahmud Cibril’den alan Ali Zeydan, Müslüman kardeşleri ise beş bakanlık ve başbakanlık yardımcılığı vererek kendisine destek vermeye ikna etti.
Ancak Müslüman Kardeşler, Ali Zeydan’ın bir yıl içerisinde gösterdiği performanstan hareketle onun Mahmud Cibril ile doğrudan ilişkili olduğuna hükmederek, “Bizim beş bakanımız var, Cibril’in ise başbakanı var” yorumunda bulundular. Müslüman Kardeşler ve Ali Zeydan arasında ilk kopma, Müslüman Kardeşler’den olan Başbakan Yardımcısı Avad el-Berasi’nin 4 Ağustos 2013’de istifa etmesiyle yaşandı. Bu süreçte kulislere yansıyan bilgiler, el-Berasi’nin Zeydan’ın kendisiyle hiçbir şey paylaşmamasının istifasına neden olduğu yönünde idi.
Başbakan ve Müslüman Kardeşler arasında yaşanan gerginlik, Müslüman Kardeşler’in geçtiğimiz aylarda, birkaç defa hükümetten çekilme tehdidiyle dışa vururken, koşullar uygun olmadığı için çekilme gerçekleşmedi.
Libya’da, Zeydan Hükümeti Düşerken
10 Kasım 2013’de Zeydan’ın, başkent Trablus’taki bir otelde silahlı gruplarca alıkonulması ulusal ve uluslararası arenada itibarını oldukça sarstı. Bunun ardından Libya’da yaşanan güvenlik sorunlarının gün geçtikçe derinleşmesi, gittikçe artan elektrik ve su kesintileri yanında yarım kalan kamu projelerinde hiçbir hareketlenmenin yaşanmaması hükümetin gün geçtikçe zayıflamasına neden oldu. Parlamentoda Zeydan aleyhinde kulis yapan Adalet ve İnşa partisi milletvekillerine destek giderek artmaya başlarken, Mahmud Cibril de yeni arayışlara girdi.
Özelikle iki hafa önce Libya’nın güney kenti Sebhe’de başlayan çatışmalar, bir müddet sonra rejim karşıtı ve Kaddafi yanlısı bir ayaklanmaya dönüştü, çatışmalar Trablus’a sıçradı. Başkent Trablus’un hemen yanında duyulmaya başlayan silah sesleri ile birlikte elliye yakın ölü ve yüzü aşkın yaralı haberi geldi. Öyle ki aradan iki yıl geçmesine rağmen merkezi asker ve polis teşkilatının güçlendirilmesi yönünde atılan adımların oldukça cılız olması nedeniyle, hükümet bazı şehirlerdeki milis birliklerine müracaat etmek zorunda kaldı. Bunun yanında yabancı diplomatlara karşı yapılan saldırıların cezasız kalması, ülkede yabancıların kendilerini korumasız hissetmesine neden olurken, Libyalıların kendileri ise düzenlenen suikast ve saldırılara maruz kalmaya devam etti.
Bu siyasi ve güvenlik krizi içerisinde Libyalı bürokratların adım atmaktan çekinmesi neticesinde Kaddafi döneminde imzalanan anlaşmalar sonucu başlayan projelerin devam etmesi neredeyse imkânsızlaştı. Ülkede sadece müdürleri bulunan yabancı şirketler Libyalı yetkililerden güvence alamadığı için yarım kalan işleri etkinleştiremedi. Bu durumda piyasadaki hareketsizlik halkta artan bir memnuniyetsizliğe neden oldu.
Bu sürecin sonunda sayıları kırka yakın olan Adalet ve İnşa partisi milletvekilleri bağımsızlardan da aldıkları destekle yetmiş iki kişilik bir dilekçe verip doksan iki vekilin Zeydan’ın istifa etmesi yönünde desteğini aldı. Her ne kadar şu an için Ali Zeydan hükümeti görevinin başında olsa da Zeydan’ın “kendisinden sonraki isim üzerinden ittifaka varılması durumunda görevi bırakacağını” belirtmesi, Mahmud Cibril’in de alternatif bir isim arayışında olduğunu gösteriyor.
Kulislere yansıyan bilgiler, Mahmud Cibril ve Müslüman Kardeşler’in yeni başbakan ve kabine üzerinde görüşmeler yaptığını ve bazı isimlerin belirmeye başladığı yönünde. Muhtemelen beliren isimlerden birinin üzerinde anlaşılması durumunda Zeydan hükümeti görevi bırakmak zorunda kalacak.