Tunus’ta Anayasa Çalışmaları ve Yeni Hükümetin Kurulması Süreci

Genel İşçi Sendikası (UGTT) Genel Sekreteri Hüseyin El-Abbasi, idaresinde sürdürülen ve 4’lü uzlaşı platformu üyeleri “Yeni kurulacak hükümetin başkanının Sanayi Bakanı Cuma olması konusunda uzlaştı.

Cuma’nın, 9 partinin oyunu alarak başbakanlığa aday olduğu oylamada, 7 partinin çekimser kaldı, 2 partinin oyunun ise liberallerin adayı Celul Ayyad’a gitti. Muhalif Tunus’un Nidası Partisi’nin de aralarında olduğu 3 partinin ise görüşmelerden çekildi.

51 yaşındaki Mehdi Cuma, Başbakanlık görevine seçilmesinin ardından sosyal paylaşım sitesindeki hesabından yaptığı ilk açıklamada, “Yeni hükümetin kurulması bir haftayı geçmez. Hükümette aslan payı gençlerin olacak. Yolsuzluk ve rüşvetin her türlüsüyle mücadeleye büyük önem vereceğiz” dedi.

Cuma, “Tunus’un dünyadaki prestijini yükselteceğime hepinize söz veriyorum” ifadesiyle söz verdi. Cuma, Tunus’taki tüm siyasi gruplar ve partiler ile hangi siyasi, ideolojik ya da dini görüşe sahip olursa olsun toplumun tüm kesimlerine eşit mesafede olacağı sözünü verdi.

Tunus’un sahil kentlerinden El-Mehdiye’de 1963 yılında dünyaya gelen Cuma, 1988’de makine mühendisliği alanında uzmanlık derecesini aldı. Cuma, Sanayi Bakanı olmadan önce hava mühendisliği alanında çalıştı.

Tunus Sanayi Ticaret ve El Sanatları Birliği, Tunuslu Avukatlar Ulusal Birliği ve Tunus İnsan Haklarını Koruma Birliğinden oluşan 4’lü grup, Tunuslu muhalif Muhammed el-Brahmi’nin öldürülmesinden sonra 17 Eylül’de, ülkede yaşanan siyasi krize çözüm bulunması için girişim başlatmıştı.

Gurubun uzun süren görüşmelerden sonra açıkladığı ve 21 partinin kabul ettiği çözüm planında, mevcut hükümetin yerini alacak teknokrat hükümet kurulması öngörülüyordu.

Mehdi Cuma bu yeni hükümetin başbakanı olacak. Yeni seçim kanunuyla yaklaşık 6 ay sonra yapılacak seçimlere kadar Mehdi Cuma başarılı olursa Tunus yeni bir liderle ve yeni bir siyasi hareketle tanışabilir. Uzun yıllar Fransa’da kalması ve Total vb büyük Fransız şirketlerinde üst düzey yöneticilik yapması dikkate değer. Bu bakımdan Fransız büyükelçisi memnuniyetini gizlemiyor. Eğer Mehdi Cuma ekonomik iyileşme sağlar ve  bunu da Fransa’nın desteği ile yaparsa bugünkü siyasal kompozisyon değişebilir. Mehdi Cuma kendisi de siyasette kalıcı bir baş aktör olabilir.Tunus Ulusal Kurucu Meclisi’nde (UKM), anayasa taslağındaki maddeler üzerinde oylama başladı.

Tunus resmi haber ajansı TAP’da yer alan habere göre, anayasa taslağını oylamak için parlamentoda düzenlenen oturuma 184 milletvekili katıldı.

Çeşitli vesilelerle görüşlerini açıklayan UKM Başkanı Mustafa bin Cafer, anayasanın mecliste kabulü konusunda iyimser.  Yeni anayasanın, reform düşüncesi, milli miras ve mücadelelerle dolu tarihten doğan ulusal projeyi temsil ettiği için bir an önce hayata geçirilmesi gerekliliğine vurgu yapıyor. Meclis’teki son açılış konuşmasında da pozitif ifadelerde bulundu.

Anayasanın en fazla tartışılan maddeleri de başlangıç maddeleri idi. “Tunus Cumhuriyeti Anayasası” şeklinde isimlendirilmesi salt çoğunlukla, başlangıç kısmına besmele yazılması ise milletvekillerinin oy birliğiyle kabul edildi. Besmele’nin oy birliği ile kabul edilmesi Tunus’un siyasal yapısındaki partilerin sert muhalefet yapmasına rağmen uzlaşmadan uzak olmadıklarını ve ortak bir noktaya gelebildiklerini de göstermektedir.

UKM’den yapılan açıklamalar da iyimser. Örneğin, anayasa taslağının oylamasının başladığı 5 Ocak tarihinden itibaren 10 gün içinde tamamlanacağı, 2011 yılında Zeynel Abidin bin Ali’nin ülkeyi terk etmesiyle sonuçlanan Tunus devriminin üçüncü yıl dönümü olan 14 Ocak tarihinde sona ereceği belirtilmişti ancak 12 Ocak’a gelindiğinde ancak maddelerin yarısı oylanabildi. Milletvekillerinin bazılarına göre, en geç 20 Ocak 2014  tarihine kadar oylamalar tamamlanacak.

Meclis Başkanı, Cumhurbaşkanı ve Nahda başta olmak üzere hükümet ortağı olan partiler anayasayı referanduma sunmaya ihtiyaç kalmadan Meclis’te kabul edilmesini amaçlıyorlar. Siyasi partilerin çoğunluğu, “demokratik geçiş sürecinin uzamasına yol açacağı” gerekçesiyle anayasanın referanduma götürülmesini arzu etmiyor.

Zira, 2011 yılında UKM bir yıl görev yapacak diye vaatte bulunmuşlardı. Aradan 3 yıla yakın bir zaman geçmesi hem siyasi aktörlerin de hem de halkın sabrını zorlamaktadır. Referanduma gidecek bir anayasa ise Tunus’a en azından 6 ay daha kaybettirecektir. Bu bakımdan taraflar sorumlu davranmak zorunda olduklarını biliyorlar ve referanduma ihtiyaç duymayacak şekilde Meclis’ten yeterli oyu almaya çalışıyorlar.

On gün sürmesi beklenen oylama işleminde anayasa taslağı, önce madde madde daha sonra toplu olarak oylanacak. Madde madde yapılan oylamada meclisin salt çoğunluğu olan yüzde 51’inin, yani 217 milletvekilinden 109’unun kabulü gerekiyor. Ancak bu durumda referandum gerekli.Yani Anayasa taslağı üzerinde 3’te 2 çoğunluğun kabulü sağlanamadığı takdirde meclis iç tüzüğü gereği halk oylaması yapılacak.

Meclis’teki üyelerin 3’te 2’si tarafından kabul edilmesi durumunda anayasa taslağı kabul edilmiş olacak. Bu da 217 milletvekilinin 145’inin evet oyu vermesi anlamına geliyor.

Siyasi partilerin çoğunluğu, “demokratik geçiş sürecinin uzamasına yol açacağı” gerekçesiyle anayasanın referanduma götürülmesine karşı çıkıyor.

Anayasa taslağındaki tartışmalı maddeler arasında, cumhurbaşkanının ve başbakanın yetkileri, yargının konumu, geçiş dönemi hükümleri, anayasa değişikliği ile ilgili maddeler bulunuyor. Oylaması süren Tunus Cumhuriyeti Anayasası, 2011’de feshedilen 1959 anayasasının ardından hazırlanan ikinci anayasa olacak.

Tunus’un Fransız işgaline karşı direnişi ve bağımsızlık hareketi sendikalar sayesinde başlatıldı. Bu bakımdan Tunus’taki sendikalar çok itibarlı ve etkili. Ülke meselelerinde sendikaların takındığı tutum önemli. Bu bağlamda Anayasa oylamaları başladıktan  sonra Tunus Hakimler Sendikası, karşı tavır takındığını gösterdi. Sendika Başkanı Ravda el-Ubeydi, başkent Tunus’ta düzenlediği basın toplantısında, taslaktaki ilgili bölümün, “yargının bağımsızlığını güvence altına almadığını” öne sürerek, grev başlattıklarını bildirdi.

Tunus Ulusal Kurucu Meclisi’nde (UKM), anayasa taslağı üzerinde devam eden oylamada, taslağın birinci maddesi 7’ye karşı 146 oyla kabul edildi.

Tunus’un dini, dili ve yönetim biçiminin tanımlandığı, “Tunus özgür ve bağımsız bir ülkedir. Dili arapça, dini İslam’dır. Yönetim şekli ise Cumhuriyettir. Bu madde değiştirilemez ve düzenlenemez” şeklindeki birinci madde, 2 çekimser ve 7 red oyuna karşı oy çokluğuyla UKM’de kabul edildi.

Anayasa taslağının değiştirilemeyecek” ifadesi konulması nedeniyle önem arz ediyor. 10 gün sürmesi planlanan anayasa taslağını oylama işlemi, milletvekillerinin müdahaleleri nedeniyle zaman zaman tartışmalarla kesiliyor olsa da  devam ediyor. Anayasa çalışmalarına destek veren milletvekilleri tüm oturumlara katılırken muhalefette yer alan 30 civarındaki milletvekili ise oylamalara katılımda isteksiz davranıyorlar. 217 üyeli Tunus Meclisi’nde anayasa maddeleri üzerinde oylama işlemleri büyük bir katılımla sürüyor….